Monataj arkivoj: Marto 2004

Milionuloj sen kompat’ nur devus honti, sed fanfaronas

La Germana kaoskomputila klubo (CCC) alvokas al bojkoto de la muzikindustrio. Ĝenerale mi ne kredas je la efikeco de tiaj agoj, sed mi estimas la artikolon tre leginda. Jam antaŭe mi mem argumentis ke la muzikindustrio malpravas, kulpigante kopiantojn pri sia krizo. La CCC en sia artikolo liveras bonegajn argumetojn – la samajn fakte, kiuj estis ankaŭ en mia kapo.

Akompanas la bojkotalvokon paĝo kun protestgrafikaĵoj, el kiuj mi ŝatas precipe tiujn du:

Muzikshatantoj havas rajtojn!
La muzikindustrio mem kulpas pri sia krizo

Jam ekde semajnoj mi ne sukcesas ĝustatempe skribi en mian retan taglibron. Pro tio mi paŭzos ĝis post la IJF.

Dum la astroj karambolas

Gustav Holst estas relative nekonata klasika komponisto. Tamen ĝuste unu de liaj verkoj estas plej interesa por nuntempaj homoj. Temas pri la “Planeda suito”, ofte ankaŭ nomata “La planedoj”.

Komence de la 20a jarcento, Holst verkis muzikon pri ĉiuj planedoj de nia sunsistemo krom la tero mem. La titoloj de la sep pecoj estas:

Marso, la alportanto de la milito
Venuso, la alportanto de la paco
Merkuro, la mesaĝisto kun flugiloj
Jupitero, la alportanto de ĝojo
Saturno, la alportanto de aĝo
Urano, la magiisto
Neptuno, la mistikisto

Je l’ unua rigardo mankas “Plutono”, tiutempe ankoraŭ ne malkovrita. Sed laŭ multaj hodiaŭaj astronomiistoj, ĝi ne estas vera planedo.

Holst (verŝajne intence) ŝanĝis la vicordon de la unuaj tri planedoj. Tielmaniere “Marso” estas tre impona, laŭtega, kaj tiel bonega unua peco. Kiel respondo al ĝi ŝajnas “Venuso” – milda kaj pli mallaŭta – drasta kontrasto do.

La muziko de Holst jardekojn post sia publikiĝo grave influis filmmuzikon: La famega “Stelaj militoj“-sonŝpuro de John Williams tre memorigas pri Holst. Fakte George Lucas uzis muzikon de “La planedoj” por akompani sian materialon, kiam li devis montri krude kunmuntitan version de la unua filmo al la ĉefoj de la instestanta filmstudio.

La Germano Hans Zimmer gajnis “Oscar”-premion por sia muziko en la filmo “Gladiator“. Sed jam je la unua rigardo de la filmo mi konstatis fortajn paralelojn inter la “batala muziko” kaj “Marso”. ŝajne Zimmer transprenis aŭ preskaŭ kopiis kompletajn partojn de la Holst-verko. Tial li laŭ mi ne meritas la premion, kiun li ricevis, aŭ almenaŭ ankaŭ Holst kiel kunaŭtoro devus esti menciita kaj premiita.

Krom la ege ĝuinda “Peer-Gynt-suito” de Edward Grieg kun siaj impresaj pecoj “Matena etoso” kaj “En la kaverno de la montoreĝo”, ne ekzistas alia klasika verko kiun mi tiom forte rekomendas kiel “La Planeda suito” de Holst.

Kun la lumoj el?altitaj plej dan?eras

Mi longe ne komprenis kiam homoj ekaŭskultas kanton kaj subite melankolie diras: “Ha, jen la muziko de mia generacio!” Tiun nekomprenon kaŭzis du faktoj: Unue laŭ mi estas signo de aĝo, se la plej grava muziko venas el la pasinteco kaj oni estas tiom fiksita al ĝi. En la okcidenta socio en kiu mi vivas, ĉiuj strebas al kvazaŭ jardekojn longa junuleco. Kial do tiu klara, embarasa konfeso pri nejuneco? Due mi ne vidis ion kio iam povus iĝi la muziko de mia generacio. La kutime plej arde memoritaj vivojaroj (16-19) por mi certe ne estis la kulmino de mia vivo kaj la muziko en la 1990aj jaroj grandparte estis terura. Tial mi dubis ke la koncepto de “generacia muziko”, kio eble bone trafas la signifon de “The Rolling Stones” por la 1960aj jaroj, povus validi en mia kazo.

Nun mi ŝanĝis mian opinion. Malnova enskribo de Basimo mencias liston de la “500 plej gravaj rokalbumoj”, kaj sur pozicio 17 troviĝas… “Nevermind” de Nirvana.

El hodiaŭa vidpunkto, Nirvana fakte estas la muziko de mia generacio, kiu spertis sian junulaĝon komence de la 1990aj jaroj. La famega kanto “Smells like teen spirit” estas kvazaŭ ĝia himno. Kiam la kanto estis aktuala, ankoraŭ eblis bona dancado al ĝi, ĉar tiutempe ekzistis diferenco inter pogado kaj amasbatado. Dum la legenda IS 1992/93 en Bad Kleinen mi ekkonis duan Nirvana-kanton, nome “Lithium”. En mia memoro ĝi ĉiam restos ligita al tiu IS kaj mia amiko Matti. Tria en la vico de gravaj Nirvana-kantoj estas “Come as you are”, kun siaj neforgeseblaj basnotoj. Mi memoras ke tiu kanto vekis min tre frue dum ekzamena tago en marto 1998, kiam mi devis forveturi kun kolegoj al la ekzamenejo en alia urbo.

En aprilo 1994, kantisto kaj gitaristo Kurt Cobain, dependiĝinta de drogoj, mortigis sin kaj iĝis same tragedia figuro kiel Jim Morrison. Drumisto Dave Grohl poste fondis la “Foo Fighters”, grupon, kiu rikoltas rekonon ankaŭ ĉe kritikemaj aŭskultantoj. Basisto Chris Novoselic kune kun membroj de aliaj famaj grupoj partoprenis en la “No WTO Combo”, kiu muzike protestis kontraŭ la konferenco de la Monda Komerca Organizaĵo en decembro 1999 en Seattle, la devenurbo de Nirvana. Temis pri la unuaj organizitaj protestoj kontraŭ la tutmondiĝo, kiujn mi memoras.

Nirvana preparis la grundon por aliaj “malmolmuzikaj” grupoj. Sed la hodiaŭ tre populara mikso inter metalroko, roko kaj hiphopo ŝajnas al mi komerca, kalkulita kaj plata. La plej multa aktuala muziko estas tute sen novaj ideoj. Aliflanke mi tion jam kritikis komence de la 1990aj jaroj, kaj tamen el tiu tempo postrestis la muziko de Nirvana. Kaj ankaŭ hodiaŭ foje aperas vera muzika perlo: Kun sia kanto “Seven nation army”, produktita sen komputilo en ajna laborfazo, The White Stripes estas por mi la unua vere digna kandidato por akiri esencan gravecon en ĉi jardeko.

Ludantaj knaboj gajas

Kvankam intertempe la temperaturoj denove falis, daŭre resonas en mia kapo la kanto Printempas de Akordo. Ĝi fakte alcelas alian printempan monaton, nome majon, sekve ne konvenas citi la unuan linion jam. Anstataŭe mi elpensis (sen granda zorgo pri originaleco) propran strofon, kiu kongruas al la nuna monato kaj mia nuna stato.

Printempas kiam martas
Denove mi bonfartas

Fala-rala-lalala
Fala-rala-la-lala

Kun brilo de la sun’
alvenas ĝojo nun

Falala… ktp.

Pasintan sabaton mi estis denove ĉe festo kun la amikoj kaj la belulinoj. Mi devas konfesi, ke la antaŭa renkontiĝo en privata cirklo pli plaĉis al mi ol la posta festo. Ĉefaj kaŭzoj: Tro multaj homoj, rekorde malbona muziko kaj perforta batalo inter kelkaj partoprenantoj. Tio igis min hejmeniri pli frue ol mi volis. Ŝajne unu duono de la homoj estis okupita eniranta kaj la alia duono eliranta. Kiom malagrablis tiu daŭra ŝovado de fremdaj korpoj kiuj tuŝis min! Temis pri antaŭfinanca festo por la onta finekzamena festado ĉe mia iama lernejo, tial ĝi estis vizitata de multaj junuloj el aliaj vilaĝoj. Nu, almenaŭ tio montris kiom simpatiaj estas la de mi konataj belulinoj kompare al siaj samaĝuloj.

Mi estas tiom sola, mi volas esti ?e vi

Iam antaŭ eble 2 jaroj mi kreis liston da kontraŭdeprimiĝaj kantoj:

ABC – The look of love
New Radicals – You get what you give (album version)
Belinda Carlisle – Leave a light on
The Beatles – With a little help from my friends
Lou Reed – Perfect Day
U2 – Beautiful Day
Marillion – Rich
Simple Minds – Don’t you (forget about me)

Intertempe mi aldonus kelkajn pliajn kantojn al tiu listo:
U2 – Walk on
Jam & Spoon featuring Jim Kerr – Cynical heart
Gloria Gaynor – I will survive
Kylie Minogue – Love at first sight
Chicane – Don’t give up
Phats and Small – Turn around
Orbital – Halcyon + on + on
Jovanotti – Un giorno di sole

Muziko povas servi kiel kuracilo, sed ne havas la malagrablajn kromefikojn de multaj medikamentoj.

Kvar germanlingvaj paĝoj kiuj pritraktas la fenomenon “deprimiĝo”:
– artikolo kun majstre bona klarigo por “Kio estas deprimiĝo?” en la Vikipedio.
– (iom longa) artikolo pri deprimiĝo en “Die Zeit” – kun tre trafa titolo (“Wenn das Ich erstarrt“)
– artikolo pri kuracado de deprimiĝo en “Die Zeit” – kun okulfrape simplaj nemedikamentaj kuraciloj, menciitaj jam ĉe la komenco (“Tief durchatmen. An etwas Schönes denken. Regelmäßige Bewegung. Viel Fisch essen, ungesättigte Fettsäuren. Lieben. Sozial aufgehoben sein.“)
– artikolo pri la reveno de Sebastian Deisler post lia malsaniĝo en “Der Spiegel”, kun interesa citaĵo (“Die letzte Zeit war nicht so schön, aber die Sonne geht immer wieder auf.“)

Interese, ke oni povas nur vere skribi pri tiaj aferoj, dum oni ne mem suferas je ili. Ŝajne kapitano plej facile rakontas pri la ŝtormo kiam li troviĝas sur trankvila akvo.

Jen vintra tristo mortas

Rudolf Stember estas Germano loĝanta en Usono, kiu ekde la 1980aj jaroj komponas muzikon por komputilaj ludoj. La unuan fojon mi ekhavis kontakton kun lia verkaro en la jaro 1993, kiam mi aĉetis la KDn “Power Game Hits“. Tiu disko enhavas muzikon el diversaj komputilaj ludoj (plej ofte la titolan pecon); ĝi altiris mian atenton ĉefe pro la ĉefa muziko de “Monkey Island”, ludo kies ilustraĵo ankaŭ ornamas la KD-kovrilon.

Jarojn poste mi aĉetis ĉiujn tri partojn de la “Nordlanda trilogio”, komputilluda serio bazita sur la rolludo “La nigra okulo”. (“Das Schwarze Auge”, mallongigite “DSA”, cetere estas la ege fama kaj sukcesa Germana rolludo. Mi apartenas kvazaŭ al la ludantoj de la unua generacio, konante ĝin meze de la 1980aj jaroj.)

Spektante la enkondukon de la unua parto (“Die Schicksalsklinge” – “La destina klingo”), mi rimarkis ke ties muziko ege similas al peco de tiu muzika KD, ja fakte eĉ estas identa al ĝi! Ĉu iu senskrupulo reuzis muzikpecon sub alia nomo? Mi kontrolis kaj legis sur la KD-inga dorsflanko, ke la supozita originalo nomiĝas “Blade of Destiny“, kio estas nenio alia ol la germanlingva titolo tradukita al la angla.

Kiam mp3.com ankoraŭ ekzistis, mi tie malkovris Rudolf Stember denove. Li publikigis ĉiujn pecon de DSA1 tie – krom du, kiujn mi nomas “mallumo” kaj “batalo”. (Ili eksonas kiam la heroa grupo en la komputila ludo troviĝas en malhela kelo/kaverno resp. batalo.) Li ankaŭ vendas muzikan KDn nur kun la muziko de “La destina klingo” sub la nomo “Dark World” (kio ŝajne anstataŭas veran tradukon de la nomo “La nigra okulo”).

Kial mi dediĉas tiom longan enskribon al tio? Nu, ĉar mi komencis ludi la Nordlandan trilogion denove kaj ĉifoje volas komplete traludi ĝin kun la sama heroa grupo.

Rolludado estas krom muziko la plej grava kampo, kie laŭ mi indus investi vortaran aktivecon en Esperantujo. Mi jam pensis pri verkado de vortlisto antaŭ jaroj, sed mi perdis la volon vidante ke sonjaaa kaj Don Harlow jam uzis esprimojn, kiuj ne konvinkis aŭ kontentigis min. Ankaŭ vera diskutado ne eblis, ĉar la mortbata argumento “jam aliaj uzas tiajn vortojn en siaj verkoj” blokis ĉian ŝanĝeblon. La posta – ŝajne malbona – traduko de “Mastro de la Ringoj” finfine igis min rezigni pri la ideo (kun)verki rolludan vortareton.

Unu bela testo furoras lastatempe en mia familio kaj amikaro:
Kia D&D-karaktero vi estas?” de neppyman. D&D, “Dungeons & Dragons”, estas malnovega rolludo el Usono.

Finfine la printempo venis

Hodiaŭ komenciĝas la printempo! Nu, laŭ la temperaturoj verdire ĝi jam komenciĝis antaŭ kelkaj tagoj kaj nun denove malaperis. Kaj iuj fontoj diras ke (astronomie?) printempo vere komenciĝis hieraŭ matene, 6 minutojn antaŭ la 8a. (Sed mi kiel Germano kompreneble devas insisti pri ekzakteco kaj ĉiam validaj reguloj, eĉ se ambaŭ montriĝas dubindaj aŭ stultaj.)

Printempo estas la plej maldeprimiga sezono de la jaro: La floroj revenas, la birdoj denove kantas, la ĉielo denove bluas – ĉio kvazaŭ iĝas vivanta metaforo por la nova vivo, kiu sekvas la morton. Nenio tiom konvinkas pri la valideco de tiu universala leĝo kiel ĝia reala pruvo. Printempo realigas promeson, al kiu oni longe sopiris.

Printempo ankaŭ estas la plej bona tempo de la jaro por komenci ion novan, ĉar la kadraj kondiĉoj tiom esperigas pri la estonteco: Malantaŭ la printempo kuŝas la vintro, frosta kaj malluma tempo, kiu donas same malvarmajn kaj malagrablajn memorojn – la pasinteco vere iĝas “malhela”. Sojle ĉe la tempa horizonto, eĉ se ankoraŭ ne rekte sentebla, atendas la somero, la plej varma tempo de la jaro, dum kiu eblas preskaŭ tuttaga vivo ie ajn ekster la domo kaj la virinoj plej bele aspektas – la estonteco vere brilas. Kun tiom malbona pasinteco kaj tiom bona estonteco, kiu ne ŝatus iri antaŭen?

Versio 1.8 de mia kantokolekto pretas. Entute nun estas 115 kantoj. Mi aldonis 8 kantojn de la disko “Brazila Kolekto: Tom Jobim en Esperanto”:

  1. Korkovado
  2. Tristas
  3. Akvo fluas
  4. Sunvojo
  5. Dindi
  6. Ondo
  7. Medito
  8. Knabino el Ipanema

Kion mi nur farus sen la Brazilano Flávio Fonseca? Li ne nur aktivas kiel muzikisto, sed ankaŭ zorgas pri Esperanto-akordojn ĉe musicexpress.com.br.

Reekipita per PIVo kaj aliaj vortaroj, hodiaŭ mi finis mia Esperanto-tradukon de la poemo “Was es ist” de Erich Fried:

Kio ĝi estas

Vortoj, vortoj – mi ne povas plu

Finfine mi superis mian skriboblokitecon kaj finis novan recenzon, nome de la Kajto-KD “Masko”. Mia patro ankoraŭ atente tralegu ĝin por eligi eventualajn lingvajn erarojn (kiuj ankaŭ okazas al denaskulo, same kiel ĉe aliaj lingvoj); post tio mi tuj forsendos ĝin al la petinto. Cetere restas ankoraŭ alia KD kiu atendas urĝan recenzon.

Mi kaptu la okazon por skribi pri io kio instigis min rettaglibrumi. Temas pri eta okazaĵo, kiu tre influis mian muzikan agadon, sed por kiu laŭ mi ne ekzistas taŭga loko en miaj muzikaj paĝoj.

Iam en 2001, István Ertl, tiama redaktanto de revuo Esperanto, petis min verki du recenzojn. Li donis al mi tre valoran konsilon kiun mi ekde tiu tempo ĉiam praktikis.

la ora regulo de István Ertl:
Verkante recenzon, ne skribu pli ol 200 vortojn.

Unu simpla frazo kun grandega efiko. Mi komprenis, ke tre utilas limigi sin foje. Kion ne eblas esprimi per 200 vortoj, tion plej verŝajne ankaŭ ne kun 400 aŭ pli. Kaj eĉ se tamen: Multaj homoj malŝatas tralegi longajn tekstojn. La moderna moda hasto, miskomprenita kiel virto, ne permesas dediĉi multan tempon al unu afero. Mallongaj tekstoj, en kiuj ĉiu frazo alportas multajn novajn informojn pro tio pli bonvenas ol pli longaj, kiuj pritraktas ĉiun etan detalon. Plie mia patro jam ofte uzis recenzon de mi por “ŝtopi truon” sur paĝo de “Esperanto aktuell“. Mallongeco do plialtigas ne nur la ŝancon, ke artikolo estas tralegita, sed ankaŭ tiun, ke ĝi entute estas aperigita!

Por komparo: Tri recenzoj de Persone-albumoj; la unuaj du pli longaj, la tria kun la vortlimo:
En la spegulo
Povus esti simple
…sed estas ne

Por eviti miskomprenojn: Cetere mi ne sklave fiksas min al ekzakte 200 vortoj. Kiel okula mezuro servas 11-12 linioj da 15 centimetroj en Times SudEuro, tipargrandeco 12.

Promen’ en la park’, for de ?iuj okupitaj stratoj de mia menso

Hodiaŭ estas ĉirkaŭ 20 gradoj ekstere. Kia neatendita sed bonvena varmo! Neniam ekde la mezurado de temperaturoj en Germanio okazis tiom varma 17a de marto. Nun ege agrablas promeni ekstere. Antaŭ tri semajnoj, ankoraŭ neĝo kovris la teron. Sed ankaŭ tio belis: La mondo aspektis kiel kovrilo de U2-albumo, tute nigrablanke…

Igor skribis al mi ke la baza parto de la MP3-datumbazo funkcias. Mankis ankoraŭ listo de muzikstiloj. Tio konsciigas pri interesa problemo: Kiel dividi la muzikan mondon bone? Diversaj solvoj jam ekzistas; mi konas almenaŭ tri diversajn, se temas pri Esperanto-muziko, nome Vinilkosmo, Audiorama kaj musicexpress.com.br. Tamen ili pro diversaj kialoj ne vere kontentigas min, tial mi kun iom da hezito decidis uzu propran sistemon (normalkaze mi pledas por la transpreno de ideoj prefere al la superflua reinventado de io ekzistanta).

Por la komenco, estu:

  1. roko/popo
  2. elektronika muziko
  3. mondmuziko
  4. subgrunda muziko
  5. metalroko
  6. folkloro
  7. kantaŭtoraĵoj
  8. klasika/ĥora muziko

Tio sufiĉos unue; mi atendas unue ĉirkaŭ 200 MP3-dosierojn maksimume. Se post iom da tempo tiu nombro tre kreskos, pli fajna distingo iĝos senchava.

Vi ne povas trovi amon kun cinika kor’

Kun agrabla surprizo mi konstatas, ke se mi kun kuraĝo alfrontas tion, kion mi plej timas, la vivo foje helpas ĉe gravaj demandoj.

La du eble plej premaj estis: “Ĉu entute indas barakti por amo, se la pasinteco montris ke plej ofte tio estas malsukcesa kaj oni faras idioton el si mem? Ĉu pro tio ne devus esti mia tasko, batali kontraŭ ĉiaj tiaj sentoj, ĉar alikaze mi agus spite al mia vivosperto kaj protektaj instinktoj?” Mirinde trafajn respondojn donas Erich Fried en sia poemo Was es ist. (“Kio ĝi estas”; sur la germanlingva paĝo troviĝas ligoj al tradukoj al la angla, itala kaj turka.) Mi konas ĝin ekde pli ol du jaroj. Jam post unua legado mi tre ŝatis ĝin kaj taksis ĝin eksterordinare bela. Sed nun ĝi ekzakte priskribas kaj komentas mian emocian staton antaŭ kelkaj semajnoj. Mi iam devos fari Esperanto-tradukon, tiom bonas tiu poemo!

Nun mi tute neatendite ricevis respondon al alia tikla demando, nome: “Ĉu mi ankoraŭ kapablas esti amata post tiom longa tempo de soleco?

Vendrede mi iris kun pluraj belulinoj kaj unu amiko al la koktela trinkejo “Rote Liebe” (ruĝa amo). Mi trinkis tri senalkoholaĵojn: unu tro dolĉan, unu tro amaran kaj unu bonegan. La vere bona estis senalkohola “Caipirinha” (prononcite “Kajpirinja”). Mi facile povas rezigni pri alkhoholo, ŝatante ĝin simple pro sia gusto. (La plej bonajn “kajpiojn” kompreneble miksas mia bona amiko Holger.)

Poste ni ankoraŭ manĝis ĉe Guo Ren Wang. Tie televidiloj montras kaj aŭskultigas muzikvideojn. Normalkaze temas pri Usona hiphopo kaj plata popo, sed subite eksonis interesa kanto kun malalta blusa voĉo (kiel en kantoj de Elvis aŭ en “Wicked Game” de Chris Isaak). Mi ne povis kredi, ke tiom bona muziko apartenas al la kutima televidprogramo de Guo Ren Wang, sed mia amiko rimarkis, ke jes, kaj legis la nomon de la grupo: “Jam & Spoon”.

Per serĉado en la interreto mi eltrovis, ke ili estas Germana duopo, kiu baldaŭ publikigos novan albumon kun multaj famegaj gastkantistoj. La unua disketo, aperinta jam, nomiĝas “Cynical Heart”. Do mi lunde ekis la la grandvendejo Saturn, tie trovis kaj aŭskultis ĝin.

La kanto rekte trafis mian koron. Ĝi kunigas multajn elementojn de alia muziko, kiun mi ŝatas: De novaj U2-kantoj (“Beautiful Day” k.a.) la sferajn sintezilojn, la melankolion, kaj la nigrablankan ilustradon de la koncerna KD-kovrilo; de Queen (“Crazy little thing called love”) la glatecon kaj fluon; de elektronika muziko la klavarojn; de malmola roko la pezajn gitarojn; kaj kulmine, de The Simple Minds (“Don’t you forget about me”) la kantadon (fakte la kantiston Jim Kerr mem!), la molecon kaj la emociojn, kaj la samtempe himnan karakteron de la tuto.

Ke tia majstroverko aperas en maro de mezkvalito, mi ne plu atendintus. Kaj jen la respondo al mia demando: Vere ĉio eblas. Sed mi ne povas trovi amon, se mi tiom gardas mian koron kontraŭ ĉiu sento, asertante ke mi travivis jam tro multe por plu kredi je miaj “naivaj” romantikaj ideoj.